.
słownik terminów geograficznych
- chr@bek
- Kategoria: kącik geograficzny
Aglomeracja- obszar o intensywnej zabudowie, charakteryzujący się również dużym zagęszczeniem ludności przebywającej na danym terenie.
Akwen- dowolnie określony fragment powierzchni wodnej.
Antypody- punkt na powierzchni Ziemi, który w stosunku do określonego punktu jest położony dokładnie po drugiej stronie naszej planety.
Amplituda temperatury- różnica między najwyższą, a najniższą temperaturą, wyrażona w stopniach.
Atmosfera- gazowa powłoka otaczająca planetę.
Atol- typ płaskiej wyspy koralowej położonej na oceanie, składającej się z rafy koralowej w kształcie pierścienia otaczającego centralną depresję.
Azymut- kąt zawarty między północną częścią południka odniesienia, a danym kierunkiem poziomym.
Biegun geograficzny- jeden z dwóch punktów na powierzchni obracającego się ciała niebieskiego, przez które przechodzi oś obrotu danego ciała.
Biosfera- strefa kuli ziemskiej zamieszkana przez organizmy żywe, obejmująca powierzchnię Ziemi, zewnętrzną część skorupy ziemskiej, dolną część atmosfery i hydrosferę.
Bryza- wiatr wiejący na wybrzeżu morskim, wywołany różnicami w nagrzewaniu się lądu i morza.
Cumulus- odzielna, gruba, biała chmura, złożona z kropel wody, której górna część ma kształt kopuły, a podstawa jest pozioma.
Cyklon- wirowy układ wiatrów w obrębie niżu - przemieszczają się po liniach spiralnych od zewnątrz do środka, (na półkuli północnej mają kierunek przeciwny do kierunku ruchu wkazówek zegara, na południowej zgodny z kierunkiem ruchu wskazówek zegara).
Delta- ujście rzeki w postaci kilku odnóg, tworzących obszar nizinny o charakterze bagiennym np. Żuławy Wiślane w Polsce.
Depresja- obszar lądu położony poniżej poziomu morza.
Długość geograficzna- odległość punktu na Ziemi w stopniach na wschód i na zachód od południka zerowego.
Dolina- wklęsła forma terenu o wydłużonym kształcie i wyraźnie wykształconym dnie, najczęściej powstała w wyniku działalności rzek lub lodowców.
Dorzecze- obszar, z którego wody spływają do jednej rzeki.
Dżungla- każdy wilgotny las tropikalny.
Erozja - proces obniżania i niszczenia powierzchni terenu pod wpływem wody płynącej,
lodowców i wiatru.
Endemity- gatunki roślin i zwierząt unikalne dla danego miejsca albo regionu, nigdzie indziej nie występujące naturalnie.
Erozja- naturalne zjawisko mechanicznego niszczenia powierzchni skorupy ziemskiej - zarówno skał jak i gleb, poprzez różne czynniki zewnętrzne.
Fauna- ogólne określenie na wszystkie gatunki zwierząt na danym obszarze lub w danym środowisku.
Fiord- długa, wąska i kręta, zazwyczaj głęboka, U-kształtna zatoka morska w obrębie skalistego wybrzeża.
Flora- ogół gatunków roślin na określonym obszarze, w danej grupie systematycznej, określonym środowisku ekologicznym bądź czasie geologicznym.
Front atmosferyczny- powierzchnia zetknięcia się dwu mas powietrza różniących się temperaturą i wilgotnością.
Gejzer- rodzaj gorącego źródła, które gwałtownie wyrzuca słup wody i pary wodnej.
Gołoborze- obszar położony na zboczach lub grzbietach górskich, które pokrywa rumowisko skalne.
Gwiazda- ciało niebieskie świecące własnym światłem.
Horyzont- koło powstałe z przecięcia sfery niebieskiej na dwie części, wyznaczające granicę pomiędzy przestrzenią widoczną dla obserwacji i zasłoniętą przez Ziemię.
Hydrosfera - wody oceanów, mórz, jezior, rzek i lodowców.
Import- przywóz towarów z zagranicy (przeciwieństwo eksportu).
Izobary- linie na mapie, łączące punkty o tym samym ciśnieniu atmosferycznym.
Izotermy- linie na mapie, łączące punkty o tej samej temperaturze powietrza.
Jar- forma ukształtowania terenu w postaci wydłużonego zagłębienia o wąskim dnie i stromych zboczach.
Jezioro- naturalny śródlądowy zbiornik wodny, w którym mogą gromadzić się wody powierzchniowe.
Jonosfera- warstwa atmosfery występująca powyżej 50-60 km nad powierzchnią Ziemi.
Klif- stroma, często pionowa ściana brzegu morskiego lub jeziornego.
Klimat- normalny przebieg pogody, powtarzający się co roku, ustalony na podstawie wieloletnich obserwacji.
Kontynent- olbrzymi pod względem powierzchni, obszarów lądu na Ziemi.
Kras- zjawisko geologiczne polegające na rozpuszczaniu skał przez wodę.
Laguna- część morza odcięta od morza otwartego przez lido, rafę barierową lub atol.
Ląd- obszar skorupy ziemskiej wzniesiony ponad poziom morza.
Lido- piaszczysty wał nadbudowany od strony morza przez fale.
Litosfera- skalna skorupa Ziemi.
Meteorologia- nauka zajmująca się zjawiskami w atmosferze.
Migracja- przemieszczanie się ludności wewnątrz kraju i poza jego granice (imigracja-przyjazd, emigracja- wyjazd).
Mistral- suchy, zimny, porwisty wiatr wiejący w południowej Francji, w dolinie Rodanu.
Monsun- wiatr wiejący zimą z lądu nad morze, a latem z morza na ląd. Monsun letni przynosi obfite opady deszczu.
Morena- forma terenu utworzona przez lodowiec.
Nadir- punkt przeciwległy do zenitu, znajdującym się pod obserwatorem.
Nizina- teren położony na wysokości 0-300 m n.p.m.
Oznaczenie kierunków- Północ-N, Południe-S, Wschód-E, Zachód-W
Pasat- stały wiatr w strefie międzyzwrotnikowej, wiejący od zwrotników w kierunku równika, odchylane przez ruch wirowy Ziemi.
Piętra roślinne- pasy roślinności w górach, zmieniające się wraz z wysokością.
Planeta- ciało niebieskie o znacznej masie, świecące światłem odbitym, okrążające macierzystą gwiazdę.
Południk- linia na globusie, łącząca bieguny północny z południowym.
Poziomica- linia na mapie łącząca punkty leżące na tej samej wysokości nad poziomem morza (n.p.m.)
Przylądek- fragment wybrzeża zbiornika wodnego najdalej wysunięty w stronę wody na danym odcinku linii brzegowej, łącznie z towarzyszącym mu fragmentem lądu.
Przyrost naturalny- różnica miedzy wielkością urodzeń, a wielkością zgonów, wyrażona na 1000 mieszkańców.
Równik- najdłuższy równoleżnik.
Równina- wielkopowierzchniowa forma ukształtowania powierzchni Ziemi, prawie całkowicie poziomy teren.
Równoleżnik- linia na globusie, równoległa do równika przebiegająca w kierunkach wschód-zachód.
Ruch obrotowy Ziemi- ruch dookoła własnej osi.
Ruch obiegowy Ziemi- ruch dookoła Słońca.
Satelita- ciało niebieskie okrążające planetę po orbicie.
Sawanna- roślinność w klimacie gorącym z porą suchą i wilgotną, złożona z traw, krzewów i nielicznych drzew.
Skala- stosunek długości na mapie, do odpowiadającej jej długości w terenie.
Skała- naturalny zespół minerałów tworzący pewną całość w skorupie ziemskiej.
Step- bezdrzewny obszar trawiasty w klimacie kontynentalnym z suchym latem i chłodną zimą.
Szelf- płytka część morza będąca przedłużeniem lądu.
Szerokość geograficzna- odległość punktu na Ziemi w stopniach na północ i południe od równika.
Tajga - las iglasty w klimacie umiarkowanym chłodnym: na Syberii, w Kanadzie.
Tęcza- zjawisko załamania i odbicia promieni słonecznych w kroplach wody znajdujących się w powietrzu.
Tsunami- fala oceaniczna, wywołana podwodnym trzęsieniem ziemi, wybuchem wulkanu bądź osuwiskiem ziemi.
Tundra- roślinność w klimacie podbiegunowym, złożona z mchów, porostów, niewielkich krzewów, bezdrzewna.
Widnokrąg- linia pozornego zetknięcia się nieboskłonu z powierzchnią ziemi, zbliżona kształtem do okręgu.
Wydma- piaszczyste wzniesienie o różnym kształcie, usypane przez wiatr.
Wyspa- każdy z trwałych fragmentów lądowej powierzchni Ziemi, który jest otoczony ze wszystkich stron wodą.
Wysokość bezwzględna- wysokość terenu mierzona od poziomu morza.
Wietrzenie- proces rozpadu skał na okruchy pod wpływem wody płynącej, Słońca, roślinności.
Wyż baryczny- układ, w środku którego ciśnienie powietrza jest największe i maleje ku brzegom.
Wyżyna- teren wzniesiony powyżej 300 m n.p.m., równinny lub falisty.
Zatoka- część zbiornika wodnego (morza, oceanu, jeziora) wcinającego się w ląd, odgraniczona od wód otwartych przylądkami lub małymi wyspami.
Zenit- punkt na niebie dokładnie ponad pozycją obserwatora.